Söz Kesme

Oğlan anası oğluna uygun kızı çevresinden araştırır. Uygun birini bulduğu zaman, kızın huyunu kızın komşularından öğrenir. Eğer olumlu cevap alırsa kız tarafının bu işe nasıl baktığını öğrenmek için yakın akrabalar gönderilir. Şayet gönülleri varsa oğlanın anası-babası sözü geçen kişilerle kız istemeye giderler.

Beraberinde götürülen kişiler, ne niyetle geldiklerini söylerler. Kız tarafının gönlü de varsa, usulden oğlanın ailesine “eşimize, dostumuza, akrabalarımıza bir soralım size cevap veririz” der. Kız isteme ikinci, üçüncü hatta daha fazla gelip gitmeyle sonuçlanır. (Neticede kız evi naz evidir)

Kız ile oğlan arasında söz kesmek yemin etmek gibidir. Söz kesilirken komşulara ve akrabalara haber salınır. Bu duyurmada “ağız tadı” adı verilen leblebi, kuru üzüm dağıtılırdı. Şimdi ise lokum ve bisküvi dağıtılır.

Oğlan, kızın arkadaşlarına söz kesimi hediyesi olarak ayna, tarak, toka (kıstı), sakız alıp bohça içerisinde gönderir. Kızda bunları kız arkadaşlarına dağıtır.

Sözlülük döneminde iki aile arasında samimiyet artarak gelip gitmeler sıklaşır. Bundan sonra dünür oluyoruz diye acı ve tatlı günlerini beraberce paylaşırlar. (Önceleri sözlü kız ve erkek birbirlerinden kaçarlardı)

Kızlarda çeyiz hazırlama çok küçük yaşlarda başlar. Önceleri büyüklerine özenerek bir şeyler yaparlar. Büyükler küçüklere bildiklerini öğretirler. Kız tarafı arkadaşlarında gördükleri ve beğendikleri çalışmaların örneğini çıkartırlar ve kendi çeyizlerini hazırlarlar.

Kızın çeyizlerinde evde kullanılabilecek, mutfak eşyasından yatak odasına kadar ailenin maddi durumuna göre eşyalar alınır.

Kızın el işi çeyizlerinden en yaygınları, kanaviçe işlemeleri, etamin işlemeler, oyalar, boncuklu yazmalar (eşarp) yastık örtüleri, karyola, buzdolabı, masa örtüleri işlemesidir.

Sözlülük dönemi içerisinde yapılan başka bir düğünde oğlan evi kızı oyuna davet eder ve başına oyalı, boncuklu yazma atarlar. Sayısı kıza verilen değeri simgelemesi açısından önemlidir.

Söz kestikten sonra oğlan evi ve kız evi ileri gelenleri bir araya gelerek kıza takılacak takıları (altın, gümüş, kolye, saat, yüzük, bilezik ve zincir) konuşur ve miktarını belirlerler.

Bir gün kararlaştırırlar ve beraberce uygun ticari bir yere giderler. Önce takılar alınır sonra manifaturacıya giderler. Burada gelinlik kızın bütün giysileri alınır. Yakınlarına akrabalık derecesine göre gömlek, çorap, iç çamaşırlar alınır ve bunlar dürü olarak konulur.

Akraba ve hısımların düğüne daveti, okuyunculuk ismiyle belirlenen bu hediyelik eşyalarla yapılır. Bu okuyuculukları alan akraba ve kısımlar durumlarına göre yeni evlenecek çiftlere katkıda bulunmak üzere hediyeler alınır.

Bazı uyanık aileler ihtiyaçlarını açık açık söylerler. (Bizim ihtiyacımız bir buzdolabıdır veya kanepedir derler)

Düğünlerimiz 

Düğünlerimiz, süregelen geleneklerimizin belki de en başta gelenleridir. Ancak, düğünlerimizde de bundan 50-100yıl öncesine kadar devam eden bazı gelenekler artık kalmamıştır.

Düğünlerimiz Cumartesi günü öğleden sonra başlar ve Pazartesi günü Gelin yanı dediğimiz kısımla son bulur. Cumartesi günü çalgıcılar Oğlan evinin önüne gelir. Burada 1 saat kadar çaldıktan sonra, akşam için hazırlıklar başlanır. Akşam saat 20.00 gibi, kız evine gidilir. Burada gece yarısına kadar çalınıp oynanır. Oyunlarda sadece köçekler değil. Misafirler, özellikle oğlanın arkadaşları da bol bol oynarlar.

Sabah erkenden oğlan evinin büyükleri ile birlikte komşular toplanarak, yemek hazırlıklarına başlarlar. Düğünlerimizde bulgur pilavı ve et verilmektedir. Bu pilav için, komşular evlerinden getirdikleri bulgurların hepsini bir araya getirirler ve pişirmek üzere teslim ederler.

Düğün Hazırlıkları

Ailelerin ileri gelenleri bir araya gelerek düğün gününün tarihini belirlerler. Düğünün çalgılı veya Mevlit’le mi yapılacağı kararlaştırılır. Sonuçta kız evinini istediği şekilde düğün yapılır. Düğünler genellikle hafta sonrasına denk getirilir. Oğlan evinin bilinmesi için dama TÜRK BAYRAĞI dikilir.

Eğer düğün çalgıyla yapılacaksa, Cumartesi öğleden sonra çalgı ekibi önde olmak üzere ev ev dolaşarak hem düğüne davet yaparlar hem de düğünde yakılacak odunları toplarlar. Ev sahibi olsun olmasın her evden odun alınır. O an evde bulunamayacak olanlar odunlarını kapının önüne bırakırlar. Oğlan evi vereceği yemeğin sinilerini bir gün önceden komşulardan toplarlar.

Düğün gününden önce düğün pilavıyla yenilecek olan yufka ıslatılır.

YUFKA: Düğünden önce oğlan evi yufka açılacak günü duyurur. Bu gün bütün ilçe halkı evlerinden bir tabağa, kileye un basarlar. Unun üzerine yeşil bir ağaç dalı dikerler. Yufka evine getirirler, unları hamur teknelerine dökerler. Kadınlar işbirliği içerisinde hamuru yoğururlar, beze düzerler, yufkayı açarlar ve pişirirler.

Düğün pilavının üzerine dökülecek olan etlerin Cumartesi günü hazırlanması gerektiğinden, koyun, keçi veya danalar kesilir etleri kıyılır.

Akşam yemekten sonra çalgı ekibi, oğlan evi tarafını toplayarak kız evine gidilir. Burada erkekler ve kadınlar ayrı ayrı kına gecesini yaparlar.

Erkekler kına gecesinde çalgı ekibini dinlerler. Çalgı ekibinin köçekleri kaşıklarla oynarlar. Herkes bu oyuna katılabilir. Son zamanlarında istekler ön plana çıkar.

Erkekler evin önünde kına gecesi için çalıp oynarken, kız evinde kınalar hazırlanır. Kadınlar tef eşliğinde kendilerince çalıp oynarlar. Kızın kınası yakılır. Bu kınadan erkeğe de ayrılır ve sonra erkeğe de bu kına yakılır.

Kına gecesi evlenecek gençlere verilmek üzere kız evinden eşya çalmak adettendir.

Pazar sabahı erkenden davulcu dama çıkarak davul çalmaya başlar. Davulun sesini duyan kadınlar evlerinden tabaklara bulgurları doldururlar ve düğün evine getirip çuvallara doldururlar. Bu arada pilav kazanları kurulur sular kaynatılır, etler pişirilir. Yağ eritilir. Kazanlara pilav salınarak nohutlu düğün pilavı pişirilir. Halk toplanarak sinilerle getirilen düğün pilavını yufka ekmekle yerler. Ahçının görevi düğüne katılanların sayısına göre eti ve pilavı iyi ayarlayıp dağıtmaktır. Bu pilavdan isteyenler evlerine de götürebilirler. 

Cuma günü akşamı resmi nikâhı kıyılan damat adayı Pazar günü öğle namazına sağdıçla beraber gider. Namazdan sonra imam boynuna al dolar. Camide damadın ayakkabısını çalmak adetten olduğundan sağdıca büyük iş düşer. İkindiye doğru oğlan evi, kız almak üzere konvoyla kız evine gider. Çalgı ekibi kız evinin önünde çalıp oynar. Bu esnada kız evinin hazırladığı çeyizler yüklenir. Kızın evden çıkma zamanı gelince kızın sağdıcı kızı odaya kilitler ve pazarlığa başlar. Sonuçta kapı parası adında bir miktar parayı alır. Kapıyı açar. Gelin arabaya bindirilir ve konvoy halinde ilçe dolaşılır, gençler gelin arabasının önünü keserek bahşiş alırlar.

Oğlan evine gelen gelin arabadan inmez. Ayakbastı hediyesi ister. Bu hediye inek, keçi veya koyundur. Oğlan evi tarafından gösterilen bu hediyelerden sonra kıza verilmek üzere enlenir (işaretlenir). Oğlan evine gelen kızın akrabalarını karalamak (boya sürmek) adettir.

Gelin arabadan iner, damda elinde bir tabak ve içerisinde şeker ve madeni para ile bekleyen damat, bunları gelinin üzerine atar.

Damat damdan iner ve gelinin koluna girer. Merdivenlerde gelinin eline bir toprak testi verilir. İçi su dolu testiyi hızla merdivene vurur. Eğer bu testi kırılmazsa gelini beceriksiz olarak yorumlarlar.

Bu arada damat ve gelin birbirlerinin ayağına basmaya çalışırlar. Hangisi önce ayağını diğerinin ayağına basarsa evde onun sözü geçeceği düşünülür.

Damat gelini odasına götürür ve kendisi evden ayrılır. Damat kız evine gider, kayınbaba ve kayın anasının elini öper, pişirilen yağda yumurtayı yer.

Yatsı namazından sonra damat arkadaşlarıyla eve gelir. Hoca dua yapar. Damadın arkadaşları duadan sonra damadın sırtına yumruk vurmaya çalışırlar.

Geline damat yüz görümlüğü için altın takar. Kız evinden gelen yiyecekler orada olanlar tarafından yenilir.

Pazartesi sabahı GELİN YANI denilen tören yapılır.

Burada özellikle kız evi tarafı kadınları toplanırlar gelini oynatırlar ve gelinin odasını gezerler. Amaç gelinin yaptığı el işlemelerini ve çeyizini görmektir. Bu gezme işinden sonra bulgur pilavı yenir.

Doğum

Doğan bir bebeğe öncelikle kız olursa oğlanın anasının ismi, erkekse babasının ismi konulur. Kulağına ezan okunur. Doğumu duyan eş dost çocuğa hediye getirir. Bu hediyeler para, altın veya giyecek türündendir. Çocuğun ilk dişi çıktığında yöresel adıyla DİŞ BULGURU pişirilir. Bu bulgura eş dost icabet eder ve hediyeler getirilir.

Asker Uğurlama

Askerlik çağı gelen aynı tertip gençler toplu olarak yoklamalarını yaptırmak üzere askerlik şubesine davul eşliğinde giderler. Askere gitme zamanı yaklaştıkça topluca eğlenceler düzenlerler. Askere gitmeden önce dost ve akrabalar ziyaret edilir. Son günün akşamı akrabalar eve gelerek askere gidecek gence para verirler.

Sabahı ilçe meydanında toplanılarak arabalar Türk Bayraklarıyla donatılır. Davul eşliğinde ilçe dolaşılır. İlçe meydanında dualarla gençler askere uğurlanırlar. Uğurlama sırasında asker gençler oradaki akraba veya tanıdıklarının ellerini öperler. Onlarda durumlarına göre ceplerine para koyarlar.

Yayla Göçümü

Yayla göçümü, Çiftçi Malları Koruma Başkanlığı tarafından hafta sonuna denk gelecek şekilde belirlenir. Bu güne kadar yaylacılar hazırlıklarını yaparlar. Bu hazırlıklardan en önemlileri şunlardır:

a) GAVUT: Buğday, nohut, kavun çekirdeği, çöğre (menengiç-çedene) bir tavada kavrulur. Değirmende öğütülür. Katkısına göre değer verilir. Şeker veya pekmezle karıştırılıp yenilir.

b) PİŞİ (YAĞLI EKMEK): Külçe (Nohut unundan yapılan kalın ekmektir) yapılır.

Yaylada kullanılacak olan sergiler, (yatak, yorgan, kilim, keçe, çul) kazanlar, tencereler turfan (yayık aracı) yiyecek ve içecekler hazırlanır.

Yayla göçüm sabahı erkenden, erkekler yaylaya götürülecek olan hayvanları önlerine katarlar ve dağdan yaylaya indirirler.

Önceleri yeni gelinler atlara, gelinlikleri ile beraber bindirilir ve yaylaya götürülürdü.

Yaylalara varılınca meydana ateşler yakılır, oyunlar oynanır, koyunlar kuzular otlaklara salınır, yemekler yenilir.

Düğün Pilavı

Yöreye özgü bu pilavı büyük kazanlarda pişirilir. Su kazanda iyice kaynatılır. Bu suya yeterince tuz konulur. Su kaynadıktan sonra güzelce ayıklanmış olan bulgur kazana dökülür. Bulgurla beraber, daha önce pişirilen nohuttan ilave edilir. Kıvamınca pişince, kazanlar ateşten çekilir sinilere kepçelerle konulur ve üzerine et, et suyu ve yağ ilave edilerek servis yapılır.

Saç Böreği (Keşli Ekmek)

Un, su ve biraz tuz katılarak hamur yoğrulur, yufka incece açılır. Yarısına kadar istenen malzemede (çökelek-keş-peynir-yeşil soğan, maydanoz, nane) konur, diğer yarısı üzerine kapatılır ve kenarları da yapıştırılıp saç üzerinde pişirilir. Üzerine yağ sürülüp yufka ekmekle yenilir.

Keşkek (Buğday Aşı)

Buğday, içi çukur dibek taşında ağaç tokmakla kabuğu ayrılıncaya dek dövülür. Kurutulup kabuğu savrulup ayrılır. Kazan veya büyük tencerelerde su ile kaynatılır. Belirli kıvama gelince ateşten indirilir. Üzerine tereyağı dökülerek yenildiği gibi içerisine ayran ve sarımsak konularak yöresel adı Gölle olarak da yenir.

Su Böreği

Yufka açılarak kaynar suda haşlanır. Dibi yağlı bir tepsinin içine serilir. Her üç dört yufkanın arasına peynir ya da kavrulmuş kıyma konulur. En üstüne yağ sürülerek fırında pişirilir. Üzerinin kızarmasına itina edilir.

Soğuduktan sonra baklava dilimi gibi kesilerek yenilir. Bayramların ve çok özel günlerin vazgeçilmez yemeğidir.

Arabaşı

Önce çorbası hazırlanır. Çorba önce yağ içerisinde soğan salçayla birlikte kavrulur. Su ve belirli ölçüde un ilave edilir. Etler küçük parçalara ayrılır. Yöresel olarak yabani erik kurutulmasından ilave edilir. Bu çorbanın çok acılı ve sıcak olmasına önem verilir. Bu yemek kış aylarında tercih edilir. Çorba hazırlandıktan sonra hamurunun hazırlanması başlar. Büyük bir tencereye su konulur ve hemen un ilave edilir. Un ilave edilirken sürekli tahta bir kaşıkla karıştırılır.

Bu karıştırma hamurdan kabarcıklar çıkıncaya kadar devam eder. Sonra hamur ateşten indirilir. Tepsi ya da sinilere dökülür ve soğuması beklenir.

Sinideki soğumuş hamurun ortası çorba tasının yerleşeceği kadar yuvarlakça açılır. Buraya çorba kâsesi yerleştirilir. Çok sıcak olan çorbanın demir kaşıklarla yenmesi iyi olmadığından özel tahta kaşıklar tercih edilir.

Önce hamurdan bir parça kaşıkla alınır çorbaya daldırılır. Böylece yenilir. Eğer kaşıktaki hamur çorba tasına düşürülürse bundan sonraki arabaşını o kişi çeker.

Köpük Helva

Malzemeleri; Çöğen otunun kökü, toz şeker, limon tuzu. Hazırlanışı: Çöğen otunun kökü iyice yıkandıktan sonra parmak büyüklüğünde kıyılarak kaynatılır. Daha sonra kökler süzülür. Büyük bir dağarda kaynamış çöğen suyu iyice köpürünceye kadar çırpılır. Dığanda şeker kaynatılarak mat hale getirilir. Bu matı kestirmek için içine limon tuzu eklenir. Bu mat çöğen köpüğü ile karıştırılır. Servis yapılır. Yöremize has özelliği olan bu köpük helvaya, yine bu yöreye ait olan kavrulmuş susam tahini eklenerek yenilir.

Gömmeli Met

Çelik çomak oyununun cezalı olanıdır. Herkes bir daire şeklinde dizilir. Ebe dairenin ortasından çeliği (Met’i) oyunculara atar. Oyuncular karşıdan gelen çeliğe çomağı vurarak en uzak mesafeye atmaya çalışır. Uzaklaşan çeliği ebe getirir. Ebe çeliği getirinceye kadar onun yeri kazılır. Oyun bu şekilde uzun süre oynanır. Daha önce belirlenen süresi tamamlanınca herkesin yeri ölçülür. En derin kimin yeri kazılmışsa o her türlü malzeme kullanılarak dizlerine kadar gömülür.

Tek Tabak Oyunu

Özelliği yaz günlerinde ve alaca karanlıkta oynanan bir oyundur. Belirli iki grup oluşturulur. Bu grupların eşit sayıda ve denk güçte olmasına dikkat edilir.

Grubun birisi ebe seçilir. Ebe grup yerinde belirli bir süre beklerken diğer grup oradan uzaklaşır. Ebe grup uzaklaşanlardan bir tanesi yakalayıp elini başına dokunarak tek kabak diye bağırır. Kaçılacak ve saklanılacak alan oyun öncesinden kararlaştırılır. Bazen 2-3 km’ lik arazi tercih edilir.

Mezar Ziyareti

İlçe halkı, Ramazan ve Kurban Bayramı arefesinde ikindi namazından sonra toplu olarak mezarlığa giderek, Fatiha bağışlar. Bu gelenek köylerimizde biraz farklılık gösterebilmektedir. Şöyle ki, İlçe Merkezinde yapılan mezar ziyareti arefe gün olmasına karşın, köylerimizde Bayramın 1. günü yapılmaktadır.